Deze pagina bevat een door AI ingelezen versie van Old Ni-js. De opmaak is derhalve niet 100% maar wordt wel door Google en de zoekfunctie van deze website ondersteund. Wilt u een beter versie ga dan naar: https://www.historischekringeibergen.nl/old-ni-js-nu-als-pdf-te-lezen/
Kroniek van
Eibergen, Beltrum, Rekken en Zwolle
“Old Ni-js” is het orgaan van de Historische Kring ïibergen,
Lidmaatschap en abonnement kost ƒ 20,- per jaar.
Inwonende leden betalen ƒ 5,- per jaar, maar ontvan gen hier-
voor geen extra nummer van “Old Ni-js”,
Secretariaat: “Historische Kring Eiberqen”
Stokkersweg 12,
7151 MK Eibergen.
tel. 05454 – 71593
B E S T U U R H.K.E.
E.H. Wesselink. Hondevoort 22, 7152 BA Eibergen
B.H.M, te Vaarwerk. Stokkersweg 12, 7151 MK Eibergen
J. Baake. K. Nieuwenhuizenstraat 5, 7161 VB Neede
H.G. Schepers. Grotestraat 69, 7151 BB Eibergen
G. Dijkstra. Wenneker 57, 7152 HD Eibergen
G. te Nijenhuis. Rekkenseweg 34, 7157 AE Rekken
H.E. Grobbee. de Haarstraat 2, 7156 LN Beltrum
Administratie: Bank:
Historische Kring Eibergen. RaBo bank Eibergen
K. Nieuwenhuizenstraat 5, rek. nr.31 .64.48 095
7161 VB Neede. t.n.v. His t. Kring Eibergen
tel, 05450 – 4001 postgiro v .d. bank 902703
Redaktie: Bestuur H.K.E.
Ontwerp-omslag: H.K.Berloth, vignet: G.Hazewinkel.
Foto’s: W.J.Heinen en J.Baake.
Geheel of gedeeltelijke overname van artikelen alleen toege-
staan met schriftelijke toestemming van de auteurs.
old ni-js
Kroniek van Eibergen,
Beltrum, Rekken en Zwolle
Ie jaargang no. 2 1986
INHOUD VAN DIT U M M ER
Van de bestuurstafel blz. 3
Brieven van een Eibergse landverhuizer uit 1880 blz. 7
Ziekenzorg Gemeente Eibergen blz 13
R.K. kerk in Rekken heeft een nieuw leien dak
nodig blz. 16
Het land van Slinge en Hieminkbeek blz. 18
Gedicht: “Den Hupselsen Es”, door J.Kupper blz. 20
De familie Bouquié in de kijkdoos blz. 21
Ongewenschte gasten bij familie Knikkink blz. 28
De Deventer kunstweg blz. 33
Museumstuk: Een potkachel met een wafelijzer blz. 35
De hof Ton Alvinchove blz. 36
Ons Zoekplaatje blz. 39
Aanwinsten blz. 40
Ledenlijst blz. 42
mAMk.-^üS-‘XttMataitmataifiik v
– 2 –
Van de redaktie
Voor U ligt het tweede nummer van “Old Ni-js”. Wij hopen dat
het net zo gunstig ontvangen mag worden als onze eerste uit-
gave. De redaktie is verheugd over de vele positieve reakties
van de lezers. Dit vormt voor ons aanleiding om op de inge-
slagen weg voort te gaan. Daarom zal de vormgeving ook het-
zelfde blijven, op enkele details na. Ook in dit nummer komen
gevarieerde onderwerpen te sprake, onder het motto ‘voor elk
wat wils’. Hoewel ons streven erop gericht is een zo groot
mogelijke spreiding van artikelen (Eibergen, de kerkdorpen en
buurtschappen) te verkrijgen, zal dat niet altijd lukken. Zo
was er voor dit nummer een artikel gepland over de Marke-
school in Rekken, maar het archiefwerk hiervoor vergde zoveel
tijd, dat wij niet anders konden doen, deze bijdrage uit te
stellen tot een volgend nummer.
“Old Ni-js” wil ook een blad zijn, waar lezers met hun vragen
terecht kunnen, bijvoorbeeld: vragen omtrent voorouders, een
bepaald huis, boerderij e.d. Misschien kunnen anderen U dan
voorthelpen. Wanneer U dergelijke vragen heeft, geeft U ze dan
bij voorkeur schriftelijk door aan de redaktie. In een volgend
nummer kunnen ze dan gepubliceerd worden. Op deze manier hoopt
de Historische Kring Eibergen vele lezers aktief bij de plaat-
selijke geschiedenis te betrekken.
Wanneer U als lezer, zelf iets op papier heeft staan,of reeds
onderzoek gedaan maardit niet op schrift kan krijgen, dan zou-
den wij U willen vragen, kontakt met ons op te nemen. Zoals U
al gemerk zal hebben speelt het bestuur binnen de gemeentegrens
voor postbode als het gaat om de bezorging van “Old Ni-js”,
dit om de kosten te drukken. Wij zoeken nog een aantal vrij-
willigers die ons hierbij zouden willen helpen. Aan de binnen-
zijde van het omslag staan de namen van de bestuursleden ver-
meld, waar U zich kunt vervoegen.
Tot slot wensen wij U veel leesplezier toe en houden wij ons
voor opmerkingen van allerlei aard omtrent “Old Ni-js” aanbe-
volen.
De Redaktie
– 3 –
Van de bestuurstafel
Nu de Historische Kring Eibergen officieel van start is gegaan
als vereniging, wil het bestuur van de gelegenheid gebruik ma-
ken om verslag te doen van de activiteiten sinds de oprichtings-
vergadering van 27 november 1985.
Het voorlopig bestuur is sinds de oprichtingsvergadering zeven
keer bijeen geweest en in de nieuwe samenstelling 1 maal. Daar-
naast zijn er zeer veel informele contacten geweest tussen de
bestuursleden onderling.
Met veel enthousiasme en grote inzet is begonnen met het ont-
wikkelen van diverse activiteiten, die in de eerste maanden
vooral gericht waren op het institutionaliseren van de vereni-
ging. Tevens werd een begin gemaakt met het ontwikkelen van ac-
tiviteiten voor de leden en andere belangstellenden.
Op de ledenvergadering van 9 april werden de vijf voorlopige
bestuursleden benoemd in het definitieve bestuur, aangevuld
met de heer G. te Nijenhuis uit Rekken en een bestuurslid uit
Beltrum, namens de Stichting Oud Beltrum. Op de vergadering
stond echter nog niet vast wie dat zou worden. Inmiddels heeft
de Stichting Oud Beltrum de heer H.E. Grobbee bereid gevonden
als haar afgevaardigde zitting te nemen in het bestuur van de
Historische Kring Eibergen.
Het ontwikkelen van activiteiten.
Zoals voorzitter Wesselink bij diverse gelegenheden duidelijk
heeft gemaakt, volgt het bestuur bij het ontwikkelen van acti-
viteiten een “stap-voor-stap-strategie”. Dit was in de eerste
maanden nodig, omdat de nadruk noodzakelijkerwijs moest komen
te liggen op twee zaken, te weten:
– het institutionaliseren van de vereniging d.m.v. het op-
stellen van statuten en een huishoudelijk reglement;
– het voorbereiden en uitgeven van het eerste nummer van
“Old Ni-js”.
Bovendien moesten een aantal andere zaken nog nader geregeld
worden, zoals de relatie van de Historische Kring met vereni-
gingen en stichtingen in de gemeente Eibergen waarmee duide-
lijke raakvlakken bestonden.
Daarnaast speelde nog het argument, dat door het grote enthou-
siasme, er een veelheid van activiteiten gepland zouden kunnen
worden. Maar het voorlopig bestuur dreigde hierdoor teveel
hooi op zijn vork te nemen zodat, nog afgezien van de kosten
ervan, er van de vele plannen maar weinig terecht zou komen.
– 4 –
Met deze wetenschap in het achterhoofd, besloot het voorlopig
bestuur zich in het eerste jaar van het bestaan van de Kring
te beperken tot enkele activiteiten, onder het motto: “wat je
doet, doe dat goed”. Vervolgens kan van jaar tot jaar bekeken
worden of, en zo ja, welke activiteiten er meer ontwikkeld
kunnen worden.
Reeds ontwikkelde activiteiten.
1. Voorbereiding en uitgifte van “Old Ni-js” 1 en 2.
Begin januari 1986 verscheen het eerste nummer van ons vereni-
gingsorgaan met “Ni-js over Old” in een eenmalige oplage van
1000 exemplaren. Er is veel aandacht besteed aan een zo goed
mogelijke verzorging van het periodiek met het oog op ledenwer-
ving in de gehele gemeente Eibergen. Dit heeft een zeer goed
resultaat afgeworpen (zie 2). Zowel van leden als van anderen
werd zeer positief op inhoud en verzorging gereageerd. Voor het
bestuur vormt dat aanleiding op de ingeslagen weg voort te
gaan. Hoewel het eerste nummer goed verkocht is, zal “Old Ni-js”
2 in een kleinere oplage verschijnen. Hier zijn de exemplaren
voor de losse verkoop en voor leden die zich later aanmelden,
maar oudere nummers nog niet hebben, bij inbegrepen.
2. Ledenwerving.
De Kring is sinds de ledenvergadering van 9 april j.1. de 200
leden ruim gepasseerd. Het voorlopig bestuur had zich een der-
gelijk aantal leden op zo’n relatief korte termijn niet kunnen
indenken bij de oprichting van de vereniging. De Historische
Kring is blijkbaar op vruchtbare bodem gevallen en het grote
ledenaantal op dit moment stelt het bestuur voor de taak, aan
de vele gewekte verwachtingen tegemoet te komen.
Maar, zoals voorzitter Wesselink op 9 april uitlegde, de Kring
moet minimaal 300 leden hebben om voort te kunnen blijven be-
staan. Wij hopen met steun van onze leden op 31 december van
dit jaar het 300e lid te kunnen hebben ingeschreven. Dat zou
een goede zaak zijn voor oudheidminnend Eibergen.
3. Statuten en huishoudelijk reglement.
Het voorlopig bestuur heeft in de afgelopen periode gewerkt
aan een ontwerp van statuten en huishoudelijk reglement. Op
9 april werd dit ontwerp aan de leden voorgelegd ter vast-
stelling en goedkeuring. Ter vergadering werd hierover in-
tensief gediscussieerd en werd goedkeuring gehecht aan de
statuten en huishoudelijk reglement. Enkele zaken zullen nog
nader met de notaris worden doorgenomen.
– 5 –
4. Relaties met plaatselijke Stichtingen en Verenigingen.
Op plaatselijk niveau is er goed contact geweest met de Stich-
ting Oud Beltrum, de Stichting Eibergen in de Wereld van het
boek en de Vriendenkringen van de Mallumse Molen en de Pieper-
molen. Nadrukkelijk werd vastgesteld, dat de Historische
Kring Eibergen niet wenst te tornen aan de zelfstandigheid
van de Stichtingen en Vriendenkringen maar dat, waar dat mo-
gelijk is, gestreefd kan worden naar samenwerking, opdat de
partijen wederzijds profijt kunnen hebben van eikaars moge-
lijkheden en specifieke kennis. In “Old Ni-js” is ruimte ter
beschikking gesteld aan onze zusterorganisaties.
5. De Filmmiddagen.
Een zeer groot succes waren de door de Kring in samenwerking
met de heren Tragter en Wensink georganiseerde filmmiddagen
met oude films van Eibergen voor en in de oorlog. Er zal naar
gestreefd worden deze oude films beter voor het nageslacht
te bewaren, door ze op te nemen op video en ze van commentaar
te voorzien. De Kring hoopt ook in de toekomst op voortzetting
van deze activiteit in samenwerking met de heren Tragter en
Wensink.
6. Andere activiteiten.
De Historische Kring heeft haar medewerking toegezegd bij het
samenstellen van een boek over de Oostachterhoekse ziekenhui-
zen die zijn opgegaan in het streekziekenhuis Winterswijk.
De heer De Leeuw is bereid gevonden het Eibergse aandeel hier-
in te schrijven (zie elders in dit nummer). Het boek zal eind
1986 of begin 1987 verschijnen.
Het bestuur is inmiddels ook benaderd door mensen wier voor-
ouders in Eibergen hun domicilie hadden. Hiervan zal in het
volgende nummer van “Old Ni-js” verslag gedaan worden. Het
spreekt vanzelf, dat het bestuur aan deze taak van de H.K.E.
als bemiddelaar tussen lezers en vragenstellers een groot be-
lang hecht.
Aan het gemeentebestuur is een aanbeveling gedaan, m.b.t. het
een plaats geven in het nieuwe gemeentekantoor van een wapen-
steen uit het oude gemeentehuis en een glas-in-loodraam uit
de voormalige fabriek van de fan,. Prakke aan de FabrieKSStraat.
Op deze wijze hoopt het bestuur te voorkomen, dat deze histo-
risch waardevolle zaken op stoffige zolders blijven liggen.
Hierover hebt U kunnen lezen in “Old Ni-js” 1.
Toekomstige activiteiten.
Op zaterdag 10 mei zal te Eibergen Mevr. Watterson – Antvelink
uit de Verenigde Staten een lezing over Nederlandse emigranten
– 6 –
naar de V.S. in de 19e eeuw houden. De Historische Kring Ei-
bergen is mede-organisator van deze middag in samenwerking
met de afdelingen Twente en de Achterhoek van de Nederlandse
Genealogische Vereniging en de Werkgroep voor Familie- en
Boerderijonderzoek van de Oudheidkundige vereniging “De
Graafschap”. Elders in dit nummer kunt U meer lezen over deze
lezing. Voorts zal komend najaar, als alles naar wens verloopt,
een begin worden gemaakt met het opstarten van het veldnamen-
onderzoek in een groter verband. Individueel is men hier al
mee bezig. De voorbereidingen hiervan vergen echter veel tijd.
Te zijner tijd zullen nadere mededelingen volgen.
B. te Maarv^erk, secretaris
Mededelingen
Ons corresponderend lid, de Heer J.Seekles uit Zoetermeer,
heeft ons medegedeeld, dat hij per 1 mei 1986 een nieuwe
werkkring heeft aanvaard te Zwolle (Ov). Daarom vervalt per
1 mei de mededeling in “Old Ni-js” no.1 over de mogelijkheden
de Heer Seekles te benaderen indien U antwoorden op vragen
zoekt en waarvoor U denkt, dat het betreffende antwoord te
vinden zal zijn in de archieven van het Algemeen Rijksarchief
te Den Haag.
CONTRIBUTIE: Wij waren er van uitgegaan dat diegene die zich
als lid/abonnee zou opgeven, uit zichzelf de contributie
voor 1986 zou voldoen. Uit een aantal reakties is ons geble-
ken, dat men dacht een accept-giro kaart te ontvangen. Voor
dit jaar doen wij een beroep op U om dit zelf te verzorgen.
Ons banknummer is:
RABO bank Eibergen
rek. nr. 31.64.48 095
t.n.v. Historische Kring Eibergen
postgiro v.d. bank: 902703
– 7 –
Brieven van een Eibergse landverhuizer uit 1880
Een belangwekkend verschijnsel uit de geschiedenis van de ne-
gentiende eeuw is de landverhuizing geweest. Een ware uittocht
van Europeanen naar met name de Verenigde Staten van Amerika.
In een eeuw tijds bedroeg het aantal landverhuizers, waaronder
vooral Duitsers en Britten, dat zich in de U.S.A. vestigde,
meer dan 30 miljoen. De beperkte vrijheid op staatkundig en
soms godsdienstig gebied in het eigen land, de misoogsten in
de landbouw, gebrek aan ontplooiingsmogelijkheden voor veel
jonge mensen, maakten velen rijp om de sprong over “de grote
kolk” te wagen. Amerika was immers het land, waarvan steeds
meer de roep uitging, dat de vrijheid er groot en de mogelijk-
heden schier onbegrensd waren voor hen, die ‘courage’ hadden.
Tot die moedigen behoorden ook ruim 196.000 Nederlanders. Ook
de Achterhoek werd aangestoken door de landverhuizerskoorts.
Onderzoekers houden het erop, dat men in deze contreien werd
geïnspireerd door de goede ervaringen van onze Westfaalse oos-
terburen, de “Pruussen”, waar de landverhuizing eerder op gang
kwam.
Er bestaat een lijst met 213 namen van personen uit de gemeen-
te Eibergen, die alleen of met hun gezin naar de U.S.A. emi-
greerden in de periode 1844-1873. Het topjaar voor Eibergen
was 1870. Toen vertrokken meer dan 20 gezinnen (sommige met 8,
soms nog kleine, kinderen). Velen van hen hadden namen, die
ook nu nog in Eibergen voorkomen: Niessink, Ebeling, Olthof,
ter Braak, Hiddink en Wennink, bijvoorbeeld. Topjaren voor het
nederlandse aandeel in de landverhuizing naar de U.S.A. waren
de jaren 1880-1884. Toen vertrokken 6180 emigranten naar de
“Nieuwe Wereld”. Tot deze groep behoorde ook de Eibergenaar
Frederik Jan Boevink van ‘Bartels’ op het Loo. Frederik Jan
kwam uit een gezin met 6 kinderen. Vader was inmiddels overle-
den, de beide dochters waren getrouwd, de ene met aannemer
Blankvoort uit Eibergen, de andere met haar neef, ook een Boe-
vink, uit Rekken. De vier zonen waren alle nog thuis. De oud-
ste. Arend was getrouwd, Herman, die volgens zeggen, de lakens
graag uitdeelde, en de beide andere, Frederik Jan en Hendrik
Jan, waren nog ongetrouwd. Voor vier broers was er geen toe-
komst op de boerderij. Geld om een boerderij te kopen was er
ook niet. Dus besloot Frederik Jan zijn geluk in Amerika te
beproeven, waar volgens zeggen, in het Midden-Westen de grond
voor zo goed als niets te koop was, waar eindeloze prairies
lagen te wachten op ontginning. Op 14 april 1880 komt de 27-
jarige Frederik Jan in New-York aan. In zijn eerste brief, die
– 8-
Frederik Jan Boevink was één van de vele
Eibergenaren, die in 1880 de sprong over
“de grote kolk” durfde te wagen.
rand Rdpids w
In de omgeving van het Meer van
Michigan getuigen Hollandse
plaatsnamen van de aanwezigheid
van veel Hollandse kolonisten.
– 9 –
gedateerd is op 17 april 1880, doet hij verslag van zijn reis.
Dank zij de familie Geessink, die ons de brieven, door Frede-
rik Jan Boevink geschreven, welwillend ter beschikking stelde,
zijn we in staat om na ruim 100 jaar iets mee te beleven van
de lotgevallen van een jonge Eibergse boerenzoon. Uit zijn
handschrift, zijn praktisch foutloos geschreven brieven in
een voor die tijd vrij ongekunstelde stijl mogen we conclude-
ren, dat hij tot die boerenzonen gerekend konden worden, die,
begiftigd met een helder verstand, de moed hadden om onder
een andere hemel een nieuw bestaan als boer op te bouwen,
waarbij ze de prairies van lowa, Nebraska en Kansas herschie-
pen tot de “Cornhusker States” die al gauw met hun onafzien-
bare korenvelden de grote concurrenten werden op de Europese
graan- en vleesmarkten.
Zijn reisdoel, Kalamazoo in de staat Michigan, waar in 1870
reeds een aantal Eibergenaren neerstreek, bereikte hij via
een meer dan 1000 km lange trein- en bootreis, op zaterdag 17
april 1880. In Kalamazoo trof hij bij aankomst een Zeeuw aan,
die hem bij een oud-Eibergenaar, H.Ebeling bracht, waar hij
8 dagen te gast was. Zijn brief vertelt dan verder:
Ik word hier onthaald zooals in Holland geen Heer ont-
haald kan worden en zij staan mij bij in raad en daad.
Daar het Zaterdagavond 17 april nacht is geworden en de
tijd tekort om dezen brief af te maken vanwege het be-
zoeken van bekenden, van de zuster van Eheling, van
Bennink, die van Berenschot uit Rekken is en van Naatje
Ebeling haar man en de Zondag wordt hier zeer en alleen
gewijd aan de dienst van God en er wordt niet gewerkt
dan hetgeen noodzakelijk is, daarom heb ik dan dezen
dag ook maar niet verder geschreven.
Ik heb gisteren. Zondag, veel bekenden aangetroffen en
ik ben ook met Bennink en met Niessink naar hunne hui-
zen geweest. De mensohen zijn hier boven verwachting
vriendelijk en willen zeer gaarne met mij praten. Toen
ik gisteren weer van Niessink bij Ebeling te huis kwam,
was het bij half elf. Niessink heeft mij ook al veel
verteld van hetgeen mijn belang betreft, want hij is
verleden jaar naar Kansas geweest. Hij heeft plan ge-
had om met zijn gezin dit voorjaar er naar toe te gaan,
maar zijne vrouw ziet er nog tegen op en daarom heeft
hij het nog een jaar uitgesteld. Hij heeft zich anders
al vee aangeschaft, hij heeft twee drachtige vaarzen.
– 10 –
twee eenjarige kalveren en twee paarden; de vaarzen,
kalveren en een tweejarig jong paard wil hij nu de-
zen zomer hier in een weide doen om ze op een volgend
jaar mee te nemen, want dat kostte niet veel op het
spoor. Hij heeft hier nu een winkel en een flink werk-
paard dat hij daarbij nodig heeft. Maar hij heeft mij
verteld, de winkel levert hem niet zooveel meer op
dan voor eenige jaren en hij heeft veel met de land-
bouw op en daarom heeft hij plan om met zijn avaire
op te houden. Niessink heeft mij verteld, Bennink wil
er ook wel naar toe, maar was eerst nog een beetje
geld te verwachten uit Rekken en nu kunt gij er wel
es in het geheim onderzoek naar doen of hij nog wat
krijgt of niet. Gerrit Ebeling heeft mij verzocht om
hem te schrijven hoe ik het bij zijn broeder aantrof,
wees dan zoo goed en laat hem dit volgende lezen.
Geachte Vriend Ebeling
Volgens afspraak dient u dezen te berichten van den
toestand van zaken waarin u broeder verkeert. Hij
heeft een zeer dtrukke winkel die hem veel heeft op-
geleverd en tegenwoordig ook nog, maar hij heeft zijn
bergplaatsen te klein en daarom heeft hij een ander
huis gekocht niet ver van het zijne gelegen, wat gro-
ter, waarin hij zijne zaken uitgebreider kan voort-
zetten. Hij wil dan ook dezen zomer zijn prullen ver-
fraaien, maar in zijn woonhuis blijft hij wonen, zijn
woonhuis en winkel zijn twee gebouwen, zijn woonhuis,
schoon van hout gemaakt, maar wit geverfd, is zoowat
van aanzien als dat van Smits, waar Roerman woont.
Hij heeft mij verteld, hij heeft er nog een ander
huis bij gekocht, vlak naast het zijne, waar hij in
woont, voor 15 honderd dollar met een schuurtje er-
achter, hetwelk tezamen zoo’n 23 a 24 dollar waard
was. De man van wie hij het huis gekocht had, was een
spekhandelaar geweest en had veel schade geleden en
had behoefte gehad aan geld en daarom had hij het zoo
goedkoop gekocht. Het schuurtje heeft hij voor zich
in gebruik genomen, daar heeft hij zijn paard en wa-
gentje staan. En het groote huis heeft hij verhuurd.
Hij heeft een klein, dik, vet bruin paard zoo wat
als dat van dokter ter Braak. Bij uw oude broeder ben
ik nog niet geweest, maar uw broeder H. wil er morgen
met mij naar toe gaan en ik kan u later wel is van
11
het één en ander melden (dan is een zin
onleesbaar geworden EHW) zeg het bij Schotten.
Ued. dienaar F.J.Boevink. (Later kan ik nog wel is
weer schrijven.)
Tot zover de eerste brief van F.J.Boevink, gericht aan zijn
familie op het Loo. We laten nog een brief volgen, ditmaal
om bepaalde redenen gericht aan de familie Blankvoort. De
brief is anderhalf jaar later geschreven, vanuit Kansas,waar
hij zich inmiddels (voorlopig?) heeft gevestigd. Een interes-
sante brief, omdat hij ons laat zien, welke indruk het Ameri-
ka van honderd jaar geleden maakte op een boerenzoon uit Ei-
bergen, die voor het eerst kennis maakt met een andere be-
schaving.
Wallace 20 nov 1881
Geachte Broeder en Zuster
Daar het al een geruimen tijd is geleden dat ik iets
van U gehoord heb, dacht het mij goed u eenige lette-
ren toe te zenden. Ik heb verleden winter een brief
van u ontfangen en de reden dat ik u nog geen antwoord
heb gegeven is, dat ik in uwen brief zag, dat gij met
de familie op het Loo nog niet best overweg kunt en
daarom wou ik niet liever aan u en aan hen tegelijker-
tijd schrijven, ik hoop, dat het nu beter mag zijn,
want gij kunt met mij geen vriendschap meer houden.Ik
heb plan gehad om u eens te bezoeken dit winter, maar
ik zal het om een of andere reden nog maar is uitstel-
len. Ik ben tegenwoordig goed gezond en ik hoop van u
hetzelfde te vernemen. Ik heb al veel gereist en al
veel gezien. Ik ben tegenwoordig, zooals ge ook wel
zult weten in het westelijk gedeelte van Kansas; ik heb
hier ook bende Rode Indianen gezien van omtrent 230,
die door de Government soldaten in bewaring werden ge-
houden en vervoerd werden van de Indianen Teritorie,
welke ligt ten Zuiden van Kansas naar hun reszervation
in Nebraska. Zij hebben een geele roetachtige kleur,
maar toch niet zoo rood als men zich wel voorstelt, zij
zijn nog niet zoo lelijk als de negers die hier ook
veel zijn in Amerika. Hunne kleding is zeer wonderlijk,
men kan haast geen man van een vrouw onder scheiden,want
de mannen hebben ook geen baard, werken willen ze niet
– 12 –
en voeden zich met vleesch van buffels, waar zij jacht
op maken, in de afgelegen streken, waar nog geen men-
sahen zijn, het vleesch dtrogen zij in de zon en het zoo-
doende bewaren. Het is hier nog allemaal prairie in
het westelijk gedeelte van Kansas en nog niet veel volk
in deze streek zoodat er ook nog enkele wolven zijn,ook
wilde paarden en antilopen en dit gedeelte van Kansas
zal ook niet spoedig bevolkt worden, omdat het klimaat
niet geschiokt is om het land te bebouwen; beter is het
hier gesohickt om schapen en koeijen te houden als voor
iets anders. De mensohen over het algemeen zijn zeer on-
verschillig voor wat godsdienst aanbetreft, zij behoren
niet tot een of anderen kerkgenootschap en lachgen erom,
zij zijn ook niet gedoopt, en zijn tot het heidendom te-
ruggekeerd. Wat de wereldsche dingen aanbetreft zijn ze
kloek en waaghalzig, en de algemeene volksgeest is om
het een of ander nieuws uit te vinden. Uit alle landen
van Uropa kunt gij hier mensohen aantreffen, maar de
Duitschers spelen over het algemeen de grootste rol in
de Unitet States.
Berend,volgens afspraak nog een woord tot u in het
bijzonder. De daglonen zijn hier ontzettend hoog in Ame-
rika, vooral ook voor timmerlieden, 2 dollar per dag is
niets bijzonder, maar dan moet de Engelsche taal verstaan
worden, maar het is nog al moejelijk om die te leren, en
iemand die de Engelsche taal niet ver staat,voornamelijk
een ambachtsman, is nog geen half geld waard. Nu verzoek
ik u om mij het een en ander is weer te schrijfen, ook
hoe of het u deze zomer gegaan is met uw aangenomen kar-
wei in Diepenheim en verder wat gij wilt. Doet het com-
pliment van mij aan de familie in Rekken vooral en de
overigen in hope dat Gij dezen in gezondheid moogt ont-
fangen, blijf ik met achting U.E. Dienaar en Broeder
F.J.Boevink.
Adres F.J. Boevink
Wallace ,,
Kansas
Noord Amerika
Eibergen, april 1986
E.H. Wesselink.
– 13 –
Bronnen en Literatuur
1. Familie Archief, Fam.Geessink/Blankvoort/Wolfs.
2. De Landverhuizers, door G.H.Ligterink. uitg.1981.
3. Uit Kroniek en Volksmond van de Geldersche Achterhoek,
door H.Odink. uitg.1965 pag.272 ev.
4. Lijst van “Landverhuizers uit de Gemeente Eibergen,
van 1844-1873”, samengesteld door H.Tjoonk.l984.
Nasohrift redaktie.
Op zaterdag 10 mei a.s. zal om 14.00 uur in “De Huve” te Ei-
bergen een lezing worden gehouden door Mrs. Watterson-Antve-
link uit Kenwood in de staat Michigan (V.S.). In deze lezing
hoopt Mrs. Watterson iets te vertellen over de mogelijkheden
en bronnen die er in de V.S. zijn om in kontakt te komen
met nazaten van emigranten. Mevr. Watterson is een nazate
van een emigrant uit Rekken, die in de 19e eeuw naar Amerika
vertrokken is. De lezing zal worden gehouden in het Engels,
maar voor vertaling is gezorgd in de persoon van ons lid, de
heer J.Olminkhof uit Wehl. Indien U als lid van de Histori-
sche Kring Eibergen, deze bijeenkomst wenst bij te wonen, en
indien U vragen hebt over geëmigreerde verwanten in Amerika,
neemt U dan kontakt op met de secretaris van de H.K.E.
Stokkersweg 12, 7151 MK Eibergen, Tel.05454-71593.
Ziekenzorg in de gemeente Eibergen
Vanuit de vereniging “Het Museum Freriks” te Winterswijk is
het plan opgevat om een boek te doen verschijnen over de ge-
schiedenis van de Oost-Gelderse ziekenhuizen, dat uiteinde-
lijk heeft geresulteerd in de tot standkoming van het Koning-
in Beatrix ziekenhuis te Winterswijk in 1983. Een wellicht
uniek projekt, omdat de historische verenigingen van: Winters-
wijk, Lichtenvoorde, ADW (Aalten,Dinxperlo,Wisch), Groenlo,
Borculo en Eibergen hieraan hun medewerking zullen verlenen.
Aan de heer F.J. de Leeuw is gevraagd om het gedeelte van de
Gemeente Eibergen te willen verzorgen. Helaas zijn de oude
archiefstukken hieromtrent in het ongerede geraakt of althans
onvindbaar. Daarom een oproep aan de lezers van “Old Ni-js”.
– 14 –
Wie heeft schriftelijke of mondelinge informatie omtrent:
-Het initiatief en de tot standkoming van het ziekenhuisje
aan de J.W.Hagemanstraat (vroeger Groenloseweg) en wie heeft
daarin een leidende rol gespeeld ?
-In eerste opzet had het ziekenhuisje geen operatiekamer.
Deze is er later aangebouwd. Welke operaties vonden hier
plaats ? Kent U ook nog specialisten van vroeger ?
-Bestond er een bepaalde samenwerking tussen de zusters van
het Groene kruis en de verpleegsters uit het ziekenhuis ?
-Werden de patiënten die leden aan een besmettelijke ziekte
en die verpleegd werden in de barak in ‘t Wievenveld, ver-
zorgd vanuit het ziekenhuis of behoorde dit tot de taak van
ae wijkverpleegsters ?
-Hoe was het verblijf, in de barak in ‘t Wievenveld, daar ge-
regeld ? Wanneer is deze barak gebouwd ?
-Wat was precies de oorzaak van het opheffen van het zieken-
huis alhier ? En wie beschikt er nog over oude foto’s van
ziekenhuis en verplegend personeel ?
Bijvoorbeeld van het bekende duo Trijntje Driebergen en Her-
mina Drupsteen.
– 15 –
Informatie omtrent bovenstaande wordt zeer op prijs gesteld.
Wanneer nodig komt de heer de Leeuw gaarne bij u langs om het
één en ander te noteren. Wellicht kan dan, aan de hand van de
verkregen informatie, de geschiedenis-puzzel “Ziekenzorg van
de Gemeente Eibergen”, stukje voor stukje, in elkaar worden
gepast. Voor uw medewerking- bij voorbaat- hartelijk dank.
F.J. de Leeuw.
Grotestraat 60,
Eibergen. tel: 05454-71591
In ons eerste nummer deden we
een oproep aan onze lezers van
het eerste uur, ons te helpen
bij “Ons Zoekplaatje”. Een fo-
to waarvan de redaktie geen
gegevens had. Een vraag van
ons, maar een weet voor enke-
len van U, want binnen enkele
dagen hadden we alle namen.
De heren D.J.Somsen, V.Heinen
en H.u. ue Raa, wisten zich de namen nog te herinneren. De
foto is gemaakt in de begin jaren dertig bij de boerderij van
Hemsink aan de Zuid Rekkense weg in Rekken en had niets te
maken met een feestelijke gebeurtenis of daaromtrent. Ze was
bestemd voor reclame doeleinden(catalogus en vloeiblad) voor
de Pickerfabriek van Prakke. De afgebeelde personen zijn:
v.l.n.r.: l.Leida Kruisselbrink, was getrouwd met Kristiaan
Kistemaker. Laatst wonende aan de Apedijk.
2.Gerritje Kistemaker, was getrouwd met Mans Peter-
kamp uit Noordijk, organist v.d. Gereformeerde
kerk te Neede.
3.Aaltje Tonia te Raa, getrouwd met W van Oosten en
woont momenteel in Den Haag.
4.Berta Kistemaker, getrouwd met G.Ormel. Woont mo-
menteel in Barlo bij Aal ten.
S.Hendrika Kistemaker, getrouwd met ..Pijpers uit
Eibergen. Laatst wonende te Eibergen.
6.Hendrika J. te Raa, getrouwd met Derk Esselink
uit Geesteren (Gem. Borculo) en woont daar nog.
– 16 –
R K Kerk in Rekken heeft een nieuw leien dak nodig
De uit 1872 daterende kerk van de rooms katholieke parochie
van de Martelaren van Gorcum in Rekken heeft een nieuw lei-
en dak nodig. De kosten daarvan worden geraamd op een ton.
De kleine Rekkense parochie, die nog geen 500 zielen telt,
zal de kosten daarvan zelf moeten opbrengen, omdat er geen
subsidie mogelijkheden zijn. Een poging van het kerkbestuur
om de kerk in het kader van een werklozenproject een grote
opknapbeurt te geven is in 1984 mislukt, omdat de gemeente
hieraan geen medewerking wilde verlenen.
Er wordt nu een reserve gevormd, waaruit over een aantal ja-
ren het herstel kan worden betaald. Gehoopt en verwacht
wordt dat het dak nog een vijf tot tien jaar meegaat. Andere
zaken zijn nu eerst aangepakt, zoals het schilderwerk, het
herstel van de glas in lood ramen en de vervanging van de af-
voer. Het hemelwater tastte de fundamenten van de ruim een
eeuw oude kerk aan, zodat dit probleem snel moest worden op-
gelost. Dit is inmiddels gebeurd dankzij de hulp van een
aantal parochianen.
Het is jammer dat geen enkele regeling voorziet in een bij-
drage in de kosten, waardoor dit soort gebouwen in zijn
voortbestaan wordt bedreigd. Deze kerk mag dan wel geen echt
monument zijn, het is historisch gezien toch van waarde. Het
is een symbool van de katholieke emancipatie, die in de vo-
rige eeuw doorzette. Over het feit dat de kerk bepalend is
voor het karakter van het dorp Rekken ten zuiden van de
Berkel, willen we het dan nog niet eens hebben. Volgens W.H.
Jansen van de afdeling bouwzaken van het bisdom Utrecht is
in kleine gemeenschappen, groot onderhoud aan kerken en pas-
torieën niet meer op te brengen.
Het is te hopen dat het dak van de Rekkense parochiekerk het
nog zolang volhoudt totdat de reserve die wordt opgebouwd
voldoende is gevuld.
Eibergen, april 1986
G. Dijkstra.
– 17
De R.K. kerk te Rekken dateert uit 1872. Aan deze bouw
werkte destijds ook de N.H. kerk uit Rekken mee. Hier-
uit blijkt wet dat er onderling een goede verstandhou-
ding was en dat heden ten dage ook nog is. In 1914 werd
Rekken een zelfstandige parochie, na voordien bediend
te zijn geweest uit Eibergen.
– 18 –
Het land van Slinge en Hieminkbeek
Volgend jaar zal het 30 jaar geleden zijn dat er in Beltrum
een kroniek uitkwam. Dit in het kader van de ruilverkaveling,
genaamd “Het land van Slinge en Hieminkbeek”. Het is interes-
sant nog eens na te gaan,hoe men in die tijd dacht en leefde.
Men komt dan tot de konklusie, dat er in deze 30 afgelopen
jaren een revolutie heeft plaats gevonden in deze dorpsge-
meenschap. De ruilverkaveling heeft destijds heel wat stof
doen opwaaien en heeft ook veel van de mensen gevergd die er
toen nauw bij betrokken waren. Het uiteindelijk resultaat is
wel geweest dat Beltrum zich als een welvarende agrarische
streek heeft kunnen ontwikkelen.
De stichting “Oud Beltrum” is in het bezit van diverse uit-
gaven van het toenmalige blad “Het land van Slinge en Hie-
minkbeek”, maar heeft niet alle jaargangen Kompleet. Het eer-
ste blad verscheen in juni 1957. Wellicht zijn er lezers van
“Old Ni-js” die zich dit blad nog herinneren en weten, of er
nog exemplaren hier of daar liggen. Wij zouden gaarne deze
serie uitgaven kompleet hebben. Gaarne bericht via Histori-
sche Kring Eibergen, secretariaat: Stokkersweg 12, 7151 MK
Eibergen, of tel.05454-71593.
Beltrum, april 1986
H.E. Grobbee.
De hooityd ijeefl vele handen weilc, zo ook by de familie Hanselman
-19-
Het land van
2r Jaarft i j u h 1958
Slinge en Hieminkbeek
Redaktifl J H ten Cate G J S ^mit A Wijnen Mej M Breteler
AdminiHtratie Gebouw Concordia Beltrum
Nog eens: DE GROTE BRUILOFTEN
Met belangstelhng lazen wij m de vorige adviseerd ,,Nou jongen, als ik jou was,
atli vering van ons „Beltrums krantje” (zoals gaf ik niet zo’n grote bruiloft, koop er lie-
men het hier zo graag noemt), een zeer ge ver iets nuttigs voor in je gezin of bedrijf”,
waardecrd artikel van de heer Nelissen over d^n denk ik dat deze raad gaarne door de
„Versobering der Bocrenbruilotten jongelui zal worden opgevolgd
U schrijft daarin, mijnheer Nelissen, dat Dan spreekt u nog over de oude gebrui-
u lang geaarzeld hebt om deze tcie kwestie ken en burenplichten Ja die zijn er geluk-
aan te loeren U hoeft zich daar echter niet kig nog in ons mooie Beltrum en Achter
beangst over te maken Velen, zi(r vthn hoek Maar wanneer ze tot misbruik drei
zulten het met u eens zijn dat ook hu r m gen over te gaan moet men de moed hebben
B It um de bruiloften wel iets kleiner kun- -1 mee te breken
nen zijn U hebt bijna geheel uw leven ge- Ik bedoel hier natuurlijk niet die nrach-
wijd aan de toekomst van de jeugd van t. ‘e eensgezindheid en burenhulp die men
Bcltru Tl en omstreken, en naast dat veel soms tegen komt en waarvan niets dan
OTivattend werk nog tijd weten te vinden :;oeds is te zeggen, neen ik meen alleen die
voor dï Culturele en Sociale Vorming van eiplichtingen zoals er in enkele buurten
dCzC streek Wanneer u hierovei schrijft ^o^ zijn, dat een jong paar geen enkele
dan spreekt uit dit stukje nog weer eens ouurman kan krijgen zonder de hele hoek
overduidelijk uw grote zorg voor onze jon- ie ,neugen”, dat noem ik misbruik
gens en Tieisjcs ook nu zij gekomen zijn
<.an de grote stap in hun leven EEN INGEZETENE VAN BEI TRUM
^ \ n h c c r Nelissen we zijn u dankbaar
dat u dit ondeiwerp nog weer eens in het
openbaar wilde aanroeren
U vraa’t ot hierin geen taak ligt \oor
de Standsorganisaties Nu mijnheer Nelissen
r
onze geestelijke overheid heett hier meer
dan eens en heel duidelijk op gewezen o a IMBOUD
in de Nieuwjaarspreek
Door geen enkele organisatie behoeft NO;, eens De grote bruiloften
hieraan dus iets te worden toegevoegd De toekomst van onze kinderen XIII
Mijns inziens ligt deze taak zeer dikwijls bij
de ouderen on,der ons, met name bij de Met de botr op zijn bedrijf
wederzijdse ouders van het bruidspaar Zomertijd — vacantietijd’
Winneer de ouders het jonge paar geheel
vrij laten in het uitnodigen der gasten en het Fleur en kleur rond de boerderij
kie/cn der buren zullen spoedig die over- Mededelingen
grote bruiloften en dat erge drankmisbruik
tot het verleden gaan behoren Wanneer
bovendien nog door de ouders wordt ge- ^ . J
– 20 –
DEN HUPSELSEN ES
Van den moeien hogen Hupselsen Es
Bun ik attied ne groten vrend ewes.
A’s kind heb ik ter espöld en ravot.
En nog heur ik weer het haar en het hot
Van de boeren, dee met de hand an de ploog en de liene
Rechte, maar ok wal kromme voren leeten ziene.
Efkes denk ik weer an mienen jongestied
Toen de zichten en de zeisen nog zongen eur lied.
Het getik van de haarhamers oaveral weerklonk.
Soms ok het lied van een harmonika as d’n dag verzonk.
Zo’n lied, edraegen deur de wind oaver d’n Es,
Is vake een geneugen veur dee leu toen ewes.
Ne zwoelen zommeraovond, een ritselend blad
En ne zachten weemood dee zonne melodie bevat.
De geur van de slofhakke oet ‘t roggeland
Het blauw van de roggebloome, staond an de kant.
De zwaorste aoren laot het heuf meu hangen.
De lichsten stekt de kop op as bunt ze neet te vervangen.
Tientallen geslachten hebt dit alles al aanschouwd.
Zee hebt er epot, ezaeid en het land wrmebouwd.
De meesten van eur bunt weer tot stof vergaan.
Maar d’n Es, den hef alle tieden deurstaon.
Bedenk, o mooien hogen Hupselsen Es,
Dat iej veur al dee mensen ne grote vreugde bunt ewes.
J. Kupper.
Archief 1966.
– 21 –
D e familie Bouquié in de kijkdoos
Na de nederlaag van Napoleon bij Leipzich landde de zoon van
stadhouder Willem V, vanuit Engeland, in Nederland, waar hij
de titel verkreeg van Willem I. In 1815 werden Noord- en Zuid
Nederland (België) op het congres te Weenen met elkaar ver-
enigd. Door het grote verschil in aard en godsdienst van de
bevolking van Noord Nederland en België, ontstond er in 1830
te Brussel een groot oproer tijdens de opvoering in de grote
schouwburg van het stuk:”La muette de Portici”(de doofstomme
van Portici), hetgeen het begin was van de afscheiding van
België van de rest van Nederland. Leopold van Saksen-Coburg
werd op 21 juli 1831 als koning van België beëdigd. Willem I
ging eerst in 1838 met deze afscheiding akkoord. Deze gang
van zaken was voor Jean Baptiste Paul Bouquié, die in Brussel
een hooggeplaatst ambtenaar was geweest in dienst van de Ne-
derlanden, aanleiding om met zijn gezin uit te wijken naar Ne-
derland, aangezien hij het in Brussel blijkbaar niet meer zag
zitten.
Hij vestigde zich rond 1833 met zijn gezin in Eibergen. Bij
missive van 4 mei 1840 legt hij een verklaring af om voortaan
als Nederlander te worden aangemerkt. Voor mensen die uit het
afgescheiden gedeelte van Nederland(België) kwamen en die zich
hier te lande wilde vestigen was n.1. bij Wet van 1839 de moge-
lijkheid geopend om het Nederlanderschap te verkrijgen. Wie
allemaal van het gezin Bouquié deel uitmaakten heb ik maar ge-
deeltelijk kunnen achterhalen. Uit het bevolkingsregister heb
ik hieromtrent het volgende kunnen optekenen:
-Jean Baptiste Paul Bouquié werd geboren te Brussel op IG
augustus 1778. Toen hij ziah in Eihergen vestigde was zijn
vrouw: Anne Barbe Tuymans al overleden. Hij was een zoon
van Jean Baptiste Bouquié en Jeane Rops.
Op 2 december 185S overleed hij in de R.K, kerk, die gestaan
heeft aan de Whemerdijk, aan een hartaanval.
Hij was toen 77 jaar oud.
-Als kinderen staan in het bevolkingsregister vermeld:
Jean Baptist Gustav Armand, geboren op 7 november 1810 te
Brussel. Deze vertrekt in 1840 naar Frankrijk, maar komt
hier later blijkbaar tooh weer terug.
Jean Luaien Ferdinand, geboren te Brussel op 21 januari 1821
In oktober 1840, 19 jaar oud, vertrekt hij naar Brussel.
– 22 –
-Later ontdekken we in het bevolkingsregister nog 2 kinde-
ren n. l. Paul Armand Ferdinand en (naam onleesbaar)
Paul Ferdinand. Ook verblijft in het gezin Bouquiê diens
zuster Petronella Carolina, geboren te Brussel op 10 juni
1783. Later komen we de naam van de oudste zoon, Jean Bap-
tist Gustav Armand weer tegen, maar dan in een heel ander
opzicht.
De eerste vraag die bij me op kwam was: “Waarom vestigt zich
een hooggeplaatste ambtenaar en kapitaalkrachtig man als
Bouquié, zich in zo’n armtierig dorp wat Eibergen in die tijd
toch was?” De reden hiervoor moet ongetwijfeld gezocht worden
in het feit dat hier veel goedkope arbeidskrachten te krijgen
waren en veel kleine boeren en arbeiders al min of meer ver-
trouwd waren met het weven, omdat ze een weefgetouw in huis
hadden. Deze wetenschap zal voor Bouquié aanleiding zijn ge-
weest tot het bouwen, in 1834, van een grote weverij aan de
Haaksbergseweg. Later stond deze fabriek algemeen bekend als
de kastanjefabriek vanwege de kastanjebomen die voor de fabriek
geplant waren. Het was een voor die tijd moderne weverij waar
volgens H.A. Huender, 150 wevers werk vonden. In de drukke
tijd hadden er, naar Hendrik Odink me eens vertelde, wel 300
mensen gewerkt. Waarschijnlijk was dit met inbegrip van de zg.
thuiswerkers, aan wie dan ook wel werk werd uitbesteed.
Behalve in Twente komt ook hier in het begin van de negentien-
de eeuw de industrialisatie op gang. Dit verleidde, volgens
H. Odink, burgemeester van Heeckeren tot de volgende uitspraak:
“Ofschoon daardoor aan sommige minvermogenden werk wordt ver-
schaft is het bedenkelijk of het aanwezen dezer fabrijken niet
schadelijker voor de zeden en de beschaving is dan de penueele
voordelen”. Maar goed dat de man niet in de tegenwoordige tijd
heeft geleefd. Hij zou bij het zien van wat nu als normaal
wordt ervaren, op hetzelfde ogenblik zijn dood gebleven.
Bouquié probeerde ook een rol in de plaatselijke politiek te
spelen. Zo stelde hij zich, na het overlijden van burgemeester
van Heeckeren op 5 januari 1835, kandidaat voor het burgemees-
terschap. Niet hij, maar C.H. Koentz, een gepensioneerd offi-
cier van de schutterij, werd de nieuwe burgemeester. Na het
overlijden van Jean Baptiste Paul Bouquié op 2 december 1855
wordt de textielfabriek (toen ook Mallumse fabriek genoemd),
opgeheven. In 1857 werd de fabriek aangekocht door Gelderman,
afkomstig uit Schermbeck(Dld), familie van de textielfabrikan-
ten Gelderman uit Oldenzaal.
23 –
(t
Boven: Huiswever uit de negentiende eeuw.
Onder: Textielfabriek van Bouquié^ thans Gemavo.
– 24 –
De Eibergse geschiedenis van de familie Bouquié lijkt hier-
mee ten einde, tot we bij de stukken van de burgelijke stand
van 1866 een merkwaardige ontdekking doen. We vinden namelijk
brieven en aantekeningen -in het frans en russisch gesteld-,
betreffende het voorgenomen huwelijk van Jean Baptist Gustav
Armand Bouquié, de zoon van de Eibergse textielfabrikant, met
Nathalie de Victoroff, geboren te St. Petersburg (nu Lenin-
grad) op 26 mei 1835, dochter van generaal Philippe de Vic-
toroff en Constance Ouchatsky, beiden overleden.
Armand Bouquié, zoals hij met weglating van zijn overige
voornamen wordt genoemd verblijft in 1866 in St. Petersburg
in maison Smouroff. Zijn toekomstige vrouw is bijna 25 jaar
jonger dan hij.
Vanuit Petersburg schrijft hij een brief dd. 18/30 maart 1866
via de heer L. Arts, referendaris bij het departement van
Buitenlandse Zaken te ‘s Gravenhage (een goede kennis van
hem) aan de heer C.H. Koentz, burgemeester van Eibergen, met
het verzoek om de afkondiging van zijn voorgenomen huwelijk
met Nathalie de Victoroff overeenkomstig de wet publiekelijk
te doen geschieden en wel op een zodanig tijdstip dat zijn
huwelijk half april in St. Petersburg kan plaats vinden. Wet-
telijk moest deze afkondiging n.1. gebeuren in de plaats waar
hij het laatst in Nederland gewoond had. Hij schrijft verder:
‘Voor het geval de bijgevoegde verklaring van mej. de Victo-
roff nog moet worden gelegaliseerd door het Tribunaal van de
Arrondissements Rechtbank te Zutphen,zal de heer L.Arts u een
bedrag van f25,- doen toekomen.’ Naast haar geboorte-akte is
door mej. de Victoroff een verklaring bijgevoegd, dat zij
volledig instemt met een huwelijk met de heer Armand Bouquié,
geboren te Molenbeek St. Jean te Brussel, genaturaliseerd tot
Nederlander na de definitieve afscheiding van België.
Zij deelt verder mede deze verklaring geheel uit vrije wil te
hebben afgelegd om gebruikt te worden voor de afkondiging van
haar huwelijk met de heer Bouquié. De in het Frans gestelde
verklaring is gedateerd 12/24 maart 1866.
Blijkbaar was het toch wel nodig dat bepaalde handtekeningen
en stukken werden gelegaliseerd waarover de Officier van Jus-
titie nog moest worden geraadpleegd. Hiervoor werd de bemid-
deling ingeroepen van het advocatenbureau Becker en Buddingh
te Arnhem. Volgens een aantekening hieromtrent, gevonden in
het archief worden hiervoor de volgende kosten in rekening
gebracht:
– 25 –
6^^~i^^’/’cf^e^^ f_^ – e^yy^y^iCpc-^^^^
Verklaring van Nathalie de Viotoroff, in het frans opgesteld,
dat zij volledig instemt en uit vrije wil, in het huwelijk wil
treden met Jean Baptist Gustav Armand Bouquié.
– 26 –
Naar Zutphen geweest om de Officier van Justitie te raadplegen:
Beligenoe tot Loahem ĥ 1,00
Fooijen heen en terug ĥ 0,50
Spoor Zutphen ƒ. 0,85
Vertering dien dag ƒ. 2,61
Spoor terug ƒ. 0,85
Per rijtuig van Loahem naar huis ĥ 4,50
Telegram aan de Hr. Arts ƒ. 1,00
Huwelijksafkondiging ƒ. 0,94
Gefrankeerd ter legalisatie naar
Zutphen om 1 dag uit te winnen ĥ 0,20
Legalisatie ƒ. 0,15
Totaal ĥ 12,60
Met betrekking tot de ontvangen onkostenvergoeding ad.ƒ.25,-
tekent burgemeester Koentz het volgende aan: Ik heb van iemand
ontvangen de som van ƒ,12,40. Aan mij is overgelaten het te
geven aan de armen.Verdeelt in:het Herv. Armbestuur ƒ. 6,20
R.K. Armbestuur ƒ. 6,20
ƒ.12,40
Ds. Rutgers dankt namens het Herv. Armbestuur en de armmees-
ters A.J. te Vaarwerk en F.A. Hesselman danken namens het R.K.
Armbestuur. Nu alle formaliteiten vervuld zijn, staat niets
de afkondiging van het huwelijk meer in de weg. Deze heeft
dan ook plaats op de zondagen 8 en 15 april 1866. De burge-
meester, ambtenaar van de burgelijken stand der gemeente
Eibergen, in de provincie Gelderland, Koninkrijk der Nederlan-
den verklaart in verband hiermede, dat geen oppositie tegen de
afkondiging van het huwelijk van Jean Baptist Gustav Armand
Bouquié en Nathalie de Victoroff op bovenvermelde dagen, voor
de deur van het huis der Gemeente, heeft plaats gehad.
Dit soort afkondigingen op de stoep van het gemeentehuis was
destijds heel gewoon en gebeurt -als ik me niet vergis- heden
ten dage nog bij de afkondiging van een Grondwets wijziging.
Dat de burgemeester zijn uiterste best heeft gedaan om de
huwelijkskandidaten zo goed en zo snel mogelijk te helpen is
begrijpelijk. Zoiets komt in Eibergen namelijk niet iedere dag
voor. Bij brief van 20 april 1866 dankt de heer L.Arts de Bur-
gemeester dan ook voor diens vriendelijke en prompte bemoei-
ingen in deze en deelt verder mee, dat de stukken nog heden
aan de heer Bouquié zullen worden gezonden en dat hij hem ook
de gelukwensen van de burgemeester zal overbrengen.
– 27 –
St.Petersburg (nu Leningrad) was in 2865 al een grote plaats.
Deze opname is gemaakt rond 1910.
We nemen aan dat het huwelijk tussen de twee geliefden te
St. Petersburg is voltrokken en dat ze samen erg gelukkig
zijn geworden. Wat een moeite heeft deze man zo’n 120 jaar
geleden moeten doen om zijn geliefde in de armen te kunnen
sluiten. Maar ja, wat wil je ? Het gezegde: “Wat je ver
haalt is lekker”, gold toen blijkbaar ook al.
Eibergen, 5 april 1986
F.J. de Leeuw.
Bronnen en Literatuur
1. Burgelijk archief Gemeente Eibergen.
2. Eibergen voorheen en thans ,door H.A.Huender,1928.pag.63.
3. 60 Jaar Aan- en Verkoopcoöperatie te Eibergen ,1963.pag.38.
– 28 –
Ongewenschte gasten bij familie Knikkink
Veel ouderen weten nog te vertellen over de familie Knikkink in
Zwolle. In het verleden had deze familie nogal wat bezittingen.
De familie stak ook financieel stevig in de schoenen. Fen paar
knechten en een paar meiden hielpen steevast op de boerderij.
Nu was dat rond de eeuwwisseling niet zo’n zeldzaamheid, want
een knecht en een meid verdienden niet zoveel. Als je als meid
honderd gulden per jaar en wat linnen kon bedingen was je heel
goed uit. “Te mei” werd er altijd afgerekend, want 1 mei was
vroeger zo’n beetje het einde van het oude boekjaar en het be-
gin van het nieuwe boekjaar. Het werk stond dan weer voor de
deur. Iedereen kon met een “schone rugge” beginnen.
Zo is er ook het wat wrange grapje, dat een jonge zoon des hui-
zes uit een vooraanstaand Zwols geslacht door zijn vader aange-
pord werd om eens naar “ne jonge deerne oet te zeen, dee trou-
wensmaote is”. Vader zei tegen zijn vrouw: “As den jonge no un
betjen anmaakt met ‘t zeuken van ne deerne, want te mei hebbe
wi’j ze neudig”. Hij bedoelde daarmee, dat per 1 mei een dienst-
meid vervangen kon worden door de vrouw van de jonge boer.
Een van de laatste, die op Knikkink woonde was Geziena Sevink.
Zij was een door-en-door goed mens, die veel voor een ander
over had.
Ze was een wat uithuizige vrouw. Als ze ‘s morgens van huis
ging, vertelde ze het personeel nooit waar ze heen ging. Ook
gaf ze geen “bescheet” hoe laat ze weer thuis kwam. Zo zorgde
ze voor verrassingen. Ze was wat zonderling en bijgelovig. Als
de “middeler” uit de “enddeure” was gehaald om een vracht hooi
of rogge naar binnen te brengen, dan ging ze niet via de open-
staande achterdeuren naar binnen. Zij was bang dat dit ongeluk
bracht.
Wanneer ze afdaalde naar de kelder, hield ze de lippen stijf
op elkaar. Zij sprak geen woord. Want praten in de kelder leid-
de tot allerlei nare zaken.
Geziena Sevink offerde royaal voor de medemens. Ze schonk veel
aan de paters in de missie. Toen ze stierf liet ze de mensen in
de buurt nog een klein erfenisje na.
Haar laatste knecht was Bernard van Zusteren, bijgenaamd “Ben-
nadjen van Knikkink Siene”. Hij staat bekend als de eerste
fotograaf van Zwolle.
Bernard was ook een van de eersten in Zwolle, die een brom-
fiets had. Hij sprak altijd van “miene stoomfietse”. Dat klonk
beter. Bernhard van Zusteren verhuisde in de vijftiger jaren
– 29 –
naar het Gasthuis in Groenlo. Daar knutselde hij heel wat af,
want Bernhard gold als een handige man.
Bij de Knikkinks is in de loop der jaren wel het een en ander
gebeurd. In de Geldersche Bode van 8 februari 1917 wordt een
ware gebeurtenis opgehaald van “den 7en December 1751”. Onder
de kop “Ongewenschte gasten” willen we deze gebeurtenis op de
voet volgen:
“De buurtschap Zwolle was op den avond van den 7en December 1751
in rep en roer. En geen wonderl Wat er op dien avond bij Jan
Hendrik Knikkink voorviel was wel in staat om de menschen van
schrik en angst te doen beven.
Rustig zat het gezin van Knikkink bij het groote haardvuur te
kouten en bij het weifelend licht der smeerkaars trachtte moe-
der de vrouw nog eenige noodzakelijke herstellingen aan kleeding-
stukken te verrichten. Al was het pas zeven uur in den avond,
toch werden reeds de eerste voorbe>^eidselen gemaakt om ter ruste
te gaan. Plotseling sloeg de hond aan en bleef blaffen. Allen
sprongen op en begrepen al spoedig, dat er onraad was, want al
ras hoorde men achter het huis een groot rumoer. Terwijl geheel
het gezin angstig te hoop liep, nam Knikkink selve den hond bij
den ketting en begaf zich over de achterdeel naar de deur. In
zenuwachtige haast werd deze geopend en wat de goede man zag
deed hem de schrik in de beenen slaan. Op het erf school een
troep van wel twintig man bij elkaar, allen gewapend met snap-
haan en pistool en zoo gauw zij de deur geopend zagen, sommeer-
den zij Knikkink zich over te geven en hen allen binnen te laten.
Aan bedreigingen, zoo hij hun eisch niet inwilligde, ontbrak het
natuurlijk niet. Tot zichzelf gekomen, hitste echter Knikkink
den hond op de bende aan en verdween zelf weer binnenshuis, de
deur stevig op den grendel zettend.
Angstig en bevend van schrik vond hij zijn huisgenoten in een
hoek der keuken bijeen en wijl hij begreep tegen zulk een bende
niets te vermogen zonder andere hulp verliet hij terstond het
huis door de voordeur, sloop ongezien weg, om de hulp der buren
in te roepen. Op het erf werd intusschen een formeel e slag ge-
leverd tusschen den hond en de gauwdieven. Woedend vloog het
trouwe dier op de bende in en verschillenden hadden al spoedig
een pijnlijk aandenken aan hun bezoek meegekregen. Weldra echter
werden van alle kanten de geweren geheven en regende het slagen
op den armen hond, zoodat hij al spoedig den ongelijken strijd
moest opgeven.
Opeens klonk het kort bevel van den hoofdman der bende:
Loop toe, loopt toe en in gesloten rij ijlden ze naar de achter-
– 30 –
deur. Na kort beraad werd deze met een boomstam geramd en het
duurde niet lang, of ze bezweek en de toegang tot het binnen-
huis stond voor de onverlaten open.
Men begrijpt den toestand der vrouwen en kinderen in de keuken.
Luid gejammer klonk op, toen de deur openging en de bende bin-
nentrad. Alles kroop weg uit angst en vreze. Met ruw geweld
werden allen echter uit hun schuilplaatsen gesleept, aan han-
den en voeten met dikke getouwen gebonden en op den vloer neer-
geworpen. Wijl ze Knikkink niet zagen, werden de anderen in
verhoor genomen en gedwongen te zeggen, waar hij zich bevond.
En toen ze hoorden, dat hij op hulp uit was, begrepen zij dat
er spoed achter het werk moest gezet worden, om gereed te zijn
voordat de boeren met gaffels en grepen kwamen opdagen. Fluks
werd dus de kamerdeur ingetrapt, de kasten opengebroken en on-
geveer 800 gulden aan geld meegenomen. Beladen met dien buit,
verliet men ijlings de hoeve.
En toen na een half uur baas Knikkink met een geheele stoet
van gewapende buren terugkwam, waren helaas de roofvogels ge-
vlogen. Dat het geen heilwenschen waren, die van de lippen der
boeren aan het adres dier dieven klonken, kunnen wij begrijpen,
vooral toen zij binnenkomende geheel het gezin geboeid en wel
op den vloer zagen geworpen. Hun bloed kookte. In een ommezien
waren de slachtoffers nu bevrijd en nog lang bleef men, geheel
ontdaan, bijeen, om van de ondergane schrik een weinig te be-
komen.
Na een nacht vol angst en vrees haastte zich Knikkink den vol-
genden morgen naar Grol, om den Heeren van de Magistraat ken-
nis te geven van deze ergerlijke feiten en hun hulp in te
roepen. Slechts twee der Heeren, Daniël ten Cate en Bernard
Abbinck waren aanwezig, maar toen zij in groote ontsteltenis
de misdaad vernamen op hun gebied gepleegd, besloten zij ter-
stond de afwezige Heeren van de zaak op de hoogte te brengen
en in volle vergadering over deze aangelegenheid te delibree-
ren. Met de belofte van spoedige hulp werd Knikkink heenge-
zonden. Breed werd alsnu de zaak besloten en aan den eersten
burgemeester Bom werd tenslotte opgedragen alle maatregelen
te nemen, welke dienstig konden zijn, om herhaling van het ge-
beurde te voorkomen. Deze stelde zich terstond in verbinding
met de Gedeputeerde Staten van het graafschap Zutfen en vroeg
hun hulp om bij den Prins te verkrijgen de zending van eenige
compagniën dragonders ter bewaring van orde en rust.
Tevens werd de zaak aanhangig gemaakt bij het provinciale Hof
van Justitie en naar alle zijden onderzoek gedaan naar en
jacht gemaakt op de rovers.
– 31 –
Den 13den December kwamen de Heren weder in volle vergadering
bijeen en werd omtrent een en ander burgemeester Bom rapport
uitgebracht.
Intusschen wilde men zelf ook doen, wat men vermocht, en daar-
om werd voor de veiligheid der stad zorg gedragen door de ver-
scherping der bepalingen omtrent het aanbrengen van verdacht
uitziende vreemdelingen, en het sluiten der poorten met een
sterk slot.
De officieren der wacht worden opgeroepen en nog eens van de
ernst van hun ambt doordrongen, terwijl de boeren werd gelast
bij den minsten overlast den Magistraat daarvan kennis te ge-
ven. Op elke boerderij schafte men zich een grooten hond aan,
men kwam overeen elkaar onderlinge hulp en bijstand te ver-
leenen en verder af te wachten de hulp der regeering.
Den 26en December kwam de eerste beslissing hieromtrent van
het provinciale Hof van Gelderland waarbij ook voor het platte-
land een wacht werd voorgeschreven, welke dag en nacht zou
patrouilleeren.
Terstond ging de Magistraat van Groenlo tot vorming deze pa-
trouille van ieder vier manschappen over, waarvan er een bij
Weide Willem en een aan het Maarsevonder werd geplaatst.
Niet lang echter duurde het of er werd goedgunstig beschikt
op het verzoek om soldaten, die eenige rust en orde wisten te
brengen.
De boeren, welke dat wachthouden al spoedig moede waren, vroe-
gen nu verlof om er mee te mogen ophouden, hetwelk hun in de
vergadering van 18 Februari 1752 door het gemeentebestuur werd
toegestaan.
En hoe, zoo vraagt men. ging het met de struikroovers en die-
ven, die bij Knikkink zulk een stout stuk bedreven hadden?
Van harte hoop ik, dat zij hun gerechte straf niet zijn ont-
loopen, maar aangezien ons archief daarvan niets vermeldt, moe-
ten we het voor dezen maal bij het uitspreken der hoop laten.”
Groenlo, april 1986
H.G. Blanken.
– 32 –
Deventer kunstweg, getekend naar een kaart van het ‘Schout-
ambt Borculo’, en was toen in het bezit van F.L.Lindner,
vetdwagter van Beltrum. Deze situatie is van vóór 1827.
– 33 –
D e Deventer kunstweg
De Deventer kunstweg is vroeger een belangrijke weg geweest.
De oorsprong is niet precies bekend. Maar op een kaart van
het Schoutambt Borculo, toendertijd in het bezit van F.L.
Lindner, veldwagter van Beltrum, staat hij al aangegeven als
zijnde een provinciale weg. Genoemde kaart is ongedateerd
maar is tenminste van vóór 1827. De Deventer kunstweg liep
destijds op dezelfde plaats dan nu nog het geval is. Toen
komende van Borculo langs boerderij ‘De Bate’ (op de oude
kaart staat de naam Batinhek op die plaats), richting Eiber-
gen, doch halverwege Eibergen een bocht naar rechts richting
Groenlo. Over de toenmalige ‘Brug het Pellegoor’ en een stuk
verder ‘Brug aan het Veldkamp’ waar hij aansluit op de even-
eens als provinciaal aangegeven weg Groenlo-Eibergen.
Veel wegen waren er vroeger niet. De stadjes en dorpen waren
aan alle kanten omsloten door woeste gronden. Langzamerhand
zijn er wegen aangelegd en eveneens verhard. De weg Groenlo-
Ruurlo-Zutphen is op ‘aandelen’ tot stand gekomen, doch in
1880 door het rijk overgenomen. Aansluitend aan deze weg,
kwam de grintweg Groenlo-Borculo-Lochem-Deventer tot stand.
De gemeente Deventer nam het onderhoud van deze weg voor zijn
rekening om de rogge-boeren van het platteland naar de Deven-
ter-markt te lokken. Maar toen door aanleg van tram- en spoor-
wegen, het vervoer en daarmee ook de opbrengst der tollen
sterk verminderde en er veel geld voor onderhoud en repara-
ties voor bruggen nodig was, wilde de gemeente Deventer niet
meer voor de kosten opdraaien. Deze onderhoudslasten wilde
men aan de betrokken gemeentebesturen over doen.
Eibergen was hier echter niet zo blij mee, omdat men toender-
tijd de weg van Groenlo naar ‘De Bate’ door een bijna onbe-
woond gedeelte van de buurtschap Avest had gelegd en Eibergen
bij dit weggedeelte zo goed als geen belang had. Een paar
jaar lang is er niets aan onderhoud gedaan, de weg verkeerde
reeds in zeer slechte staat. Na veel onderhandelen heeft men
de weg in het plan van “Eibergse Grintwegen” gepast. De grint-
weg Eibergen-Borculo (via Haarlo) sluit bij ‘De Bate’ aan op
de Deventer kunstweg. Deze weg is in 1860 voor gemeenschappe-
lijke rekening door beide gemeenten aangelegd. Van 1880 da-
teerd een overeenkomst waarbij elke gemeente het onderhoud op
eigen grondgebied op zich neemt. Vanaf die tijd is het een
– 34
goed begaanbare weg geworden. Ook hedentendage nog, word er
veelvuldig van deze weg gebruik gemaakt.
Beltrum, april 1986.
M. Verheijen-Klein Gebbinck
Bronnen en Literatuur
1. Privé Archief ‘kaart Schoutambt Borculo’.
2. Eibergen voorheen en thans, door H.A.Huender,1928.pag.52.
Kaart an.1867 van de Deventer kunstweg
Half uur gaans
Q ! è
– 35 –
Museumstuk van de maand: een potkachel met een wafelijzer
Een van de stukken in het museum de Scheper die onmiddellijk
in het oog springt, is de fraaie potkachel in de keuken.
Volgens Herman Schepers dateert deze kachel uit circa 1850
en komt de kachel uit één van de talrijke fabriekjes die er
destijds waren in de omgeving van Doetinchem. Het meest opval-
lende aan deze potkachel is het wafelijzer in de deksel. Het
draaibare ijzer telt een tweetal recepten voor het bakken
van aardappel, dan wel meelwafels. De tekst is in het Duits,
hetgeen kan betekenen dat het wafelijzer destijds los is bij-
gekocht of dat de kachels ook werden uitgevoerd en voor het
gemak het recept in maar één taal werd geschreven.
Veel problemen zal dat in het midden van de negentiende eeuw
niet hebben gegeven in het grensgebied, waar men het Duits
behoorlijk machtig was. Het grensoverschrijdende contact was
immers – zonder Euregio – geen probleem, hetgeen onder meer
tot uitdrukking kwam door de grote hoeveelheid Duits (Prui-
sisch) geld dat tot aan het begin van deze eeuw in de Achter-
hoek in omloop was.
Voor de liefhebbers van ouderwetse wafels (er konden met het
ijzer vijf tegelijk worden gebakken) geven we het oude recept
Kartoffel Waffeln: half pfund gekoahte griebe kavtoffeln^
half pf. Mehl, half liter warme miloh, 3 Eier^ 50 gr Butter
en 20 gr. Hele (anijs?). En voor de andere wafels, vergelijk-
baar met onze kniperkes, zijn de volgende ingrediënten nodig:
2 pf. Mehl, 1/5 liter Miloh, 6-8 Eier, 1/4 pf. Butter en 20
gr. Hele.
De potkachel in het museum de Scheper zal ongetwijfeld in de
jaren van de eerste wereldoorlog ook wel eens zijn gestookt
mer briketten. Zo’n briket, gekregen van Mevr. G.Blankvoort-
Gellekink,is een jaar of 70 oud en bewaart Schepers zorgvul-
dig, alleen al vanwege het opschrift “1914-1915 Gott Straffe
England”. Een briket als propaganda materiaal, je moet er
maar opkomen.
Eibergen, april 1986
G. Dijkstra
H.G. Schepers
7^
– 36 –
De Hof Ton Alvinchove
2. “Gewit Soholte Olminkhof, Kerkmeester”.
De overlevering van vader op zoon leert ons hoe pastoor
Becking, na op zondagmorgen de H. Mis opgedragen te hebben,
de moederkerk vaarwel zei en overging naar ‘de nieuwe leer’.
Hij werd geen predikant te Eibergen maar in Neede. Op weg
naar Neede moet hij op de “Jonge Scholte” aangegaan zijn,
waar men hem gevraagd zou hebben: ‘Als de herder ons gaat ver-
laten wat moet er dan van de kudde worden, wat moeten wij
doen?’ Toen zou hij geantwoord hebben: ‘Ik moet aan mijn ge-
weten gehoorzamen, maar blijven jullie getrouw’. Volgens een
andere overlevering heet het: ‘Ik moet het om den brode doen’.
Aan de opdracht van oud pastoor Becking,”maar blijft jullie
getrouw”, hebben de Olminkshofs gevolg gegeven tot in deze
tijd toe. Dat het voor de katholieken van Eibergen, toen hun
pastoor hen had verlaten, niet gemakkelijk geweest moet zijn,
laat zich begrijpen.
Gerrit Scholte Olminkhof is geboren ca 1750, dus in de woeli-
ge tijden van de reformatie. Zijn doop, ‘op katholieke wijze’,
heb ik nergens kunnen vinden. Zij die de oude leer trouw ge-
bleven waren werden op alle mogelijke manieren vervolgd. Het
was niet mogelijk voor de katholieken van die tijd om openlijk
hun godsdienstoefening te houden, dus gebeurde dat in het ge-
heim. Op zolders en in achterkamers werden de diensten gehou-
den, waarbij een kast als altaar diende. Het erve Wissinck in
Zwolle heeft nog zo’n altaarkast. Ook bij de Olminkhofs had men
zo’n altaar. Toen dit ontdekt werd is men uitgeweken naar Riet-
molen (“Brooken”). De kinderen van Gerrit Scholte Olminkhof en
Hermina Welmerink zijn allen in Rietmolen gedoopt.
De paters van het Zwilbroekse klooster hebben, in die voor hun
gevaarlijke tijden, de katholieken geestelijke bijstand verleend.
Vermomd als koopman trokken zij rond. Met de komst van de Fran-
sen in 1795 kwam daar verandering in. De katholieken werd weer
godsdienstvrijheid gegeven. Maar na eeuwen van onderdrukking
kwam men gehavend uit de strijd. De kerken waren veelal de Her-
vormden toegewezen. In Eibergen heeft men desondanks niet in
de situatie berust. In “Den ligger 1783 Gerrit Olminkhof zijn
schrijfboek”, heeft hij het volgende, misschien wel unieke,
hierover geschreven:
– 37 –
“1795 Den 9 Augustus is te Eyberge voor de Eerste
maal den Eersten Goddetijken dinst der Mysse ge-
daan van den Eerwaarden Pater Arnoldus Knikkink
van het Zwylbroek in het huis van Vaarwark. Den
2 september is te Eyberge Voor den Eerste maal
van de Katholieke Pastoor tot den Hêulijken Staat
afgekondigt Gerritjan ten Dieveler en Helena ten
Vaarwark. Den 10 October heeft de Eerwaarde Pater
A. Knikkink de Zendinge van Munster ontvangen tot
Pastoor te zijn van Eyberge. Den 25 ditto hebben
de Catholijke gemeente van Eyberge na de meeste
stemmen tot kerkmeesters verkozen, Janderk Harbers
in Eyberge en Gerrit Olminkhof in ouden Eybergeen
Gerrit Wij lm Alferink in Hüpsele en Hendrik Boerhof
in Mallen. Den 27 ditto is de overleden kunne Lut-
tikholt voormiddag 9 uur op de Katholijk manier
begraven te Eyberg. Den 14 November is de Eerwaar-
de Pater A.Knikkink woonagtig gekomen in Eyberg
tot Kath!olijke Passtoor”.
Een week eerder op zondag 2 augustus 1795 was ook al een Hei-
lige Mis gevierd. Pater Arnoldus Knikkink was op 24 oktober
1740 in Neede geboren. Hij is in Eibergen tot 1806 gebleven.
Pastoor Arnoldus Abbing uit Vaassen volgde hem toen op. Hoe
lang men in ‘het huis van Vaarwark’ gekerkt heeft is mij niet
bekend. Het moet slechts van korte duur geweest zijn. Men
heeft kort daarna een pand ‘binnen Eibergen’ gehuurd van Anto-
nius Tankink, geboren te Lintvelde maar woonachtig op “het
Vaarwark”. Hij trouwde op 23 juli 1789 met Martine Hölschers
weduwe van Garrit Jan te Vaarwerk. Na de aanvankelijke huur
van dit pand, hoek Grotestraat-Whemerdijk, later schoenmaker
Schol ten, heeft de St. Mattheus parochie het in 1804 van Anto-
nius Tankink gekocht voor ƒ750,- Hierin heeft men gekerkt
en het was tevens pastorie. Men zal zeker geijverd hebben voor
een eigen parochiekerk. Mijn betovergrootvader heeft dit niet
meer mogen beleven want hij stierf in 1801. Zijn zoon Jan Be-
rend Olminkhof, geb.16 febr. 1799, overl. 17 aug. 1883, zette
het streven voor een eigen parochiekerk voort.
In een “Gelderse Almanak van het jaar 1822”, noteerde hij het
volgende: ^^^^ ^^^ ^^^ \ia,ren voor onze kerk in Ouden Eibergen.
De pas voor de stene van het Zwilbroek kost f4.-
den 7 november van het Zwilbroek gehaald aan
stene
38 –
Neihuis gelad 250 Vriedag 8 november gehaald:
Vawerk gelad 350 J. Olminkhof 500
Brentveld 175 Boak 350
Bumphuis 175 Harbers 350
dages te voren:
Beumphuis 175
Venneman 300
Wans ing 350
Wansink 350
Brink kar 250
Baak 300
Venneman 350
Neihuis 350
1900
2675
den 12 november
Vawerk 650 Nademiddag 8 nov stenen:
Paalhaar kar (par.Rekken) 200 Boak 350
Neihuis 350 Harbers 350
Lui sink 500 Beumphuis 175
Venneman 100 J.Olminkhof 500
1800 1375
den 23 november na het Zwilbroek voor de kerk stene uitgevaren:
vertering -.-.10 en de pas 7.-.J
den 24 november pas 8 vertering 9.
den 13 december stenen gehaald: een pas 4, 2 mingelen 13,
4 bordels 4.
Op 5 oktober 1824 werd de nieuwe kerk in gebruik genomen. De
pastorie bleef echter in het oude pand tot 1935. Later is daar
schoenmaker Scholten in gekomen.
Bronnen en literatuur
1. Den ligger 1783 Gerrit Olminkhof zijn schrijfboek .
2. Notities uit “Gelderse Almanak op het jaar 1822”.
3. Kirche und Kloster Zwillbrock , door pater A. Roelofs,
door J.J.M. Olminkhof te Wehl
– 39 –
Ons zotkplaatje
Evenals in het eerste nummer van “Old Ni-js” willen wij weer
een beroep op onze lezers doen. ‘Het Zoekplaatje’ van de vo-
rige keer is een groot succes geworden. Elders in dit blad
vindt U de oplossing. Ditmaal een oude foto waar totaal geen
gegevens opstaan. Het enige wat bekend is, dat deze foto van
een eibergse zolder afkomt. Vandaar het vermoeden, dat het
om een gezelschap uit Eibergen gaat. Aan de kleding te zien,
zal deze opname uit de jaren twintig stammen.
Wij vragen dan ook weer aan U:
– Welke personen staan er op deze foto afgebeeld? Ook als U
er maar één of enkelen kent is de moeite van het reageren
waard.
– Kan dit een opname zijn van een vereniging? Zo ja, welke?
– In welk jaar is deze foto gemaakt en was dit bij een be-
paalde gelegenheid?
Gaarne Uw reakties aan de redaktie van “Old Ni-js”
K. Nieuwenhuizenstr. 5,
7161 VB Neede (05450-4001)
– 40 –
Aanwinsten
Ook in de afgelopen maanden zijn er weer een aantal zaken aan
de Historische Kring Eibergen toevertrouwd. Hiervoor zijn we
de gevers zeer dankbaar. Op deze manier kunnen we waardevol,
historisch,materiaal voor het nageslacht bewaren. Bovendien
is het materiaal voor iedereen makkelijk bereikbaar bij een
studie over een bepaald onderwerp.
X Hr. J.Th. Kupper ”Gedachten begeleiden ons”, een
bloemlezing uit het werk van
J.Th. Kupper. 1977.
X G.M.V.L. afd.Borculo Jubileumboekje: 100 jaar Gelder
se Maatschappij van Landbouw,
afd.Borculo. 18861986.
X Hr. H.Tjoonk ■Lijst van geëmigreerde personen
(Landverhuizers) uit de Gemeen
te Eibergen naar Amerika, in de
periode 18441873.
X Hr. B.Weeink ■Oorlogsherinneringen van een
eibergs kind, door B.Weeink 1984.
’Verhalen over de oorlog’, ge
schreven door eibergse kinderen
in 1984.
X Hr. J.Baake Langs Achterhoekse Molens, door
H.van Dorsten.1972. Met 7 auto
molenroutes.
X St. Jozefschool ■Jubileumuitgave: 75 jarig be
te Eibergen staan van de St.Jozefschool,
19041979.
X Hr. J.J.M.Olminkhof Oude foto’s en een copielijst
van “Doodskisten in het klanten
boek Florijn/Slotboom,17541818”
samengesteld door L.van Prooije.
– 41 –
Interessen van de leden
Op de volgende drie bladzijden is de ledenlijst afgedrukt.
Deze lijst is bijgewerkt tot en met 15 maart 1986.
De cijfers in de laatste kolom geven aan voor welk gebied van
historisch onderzoek onze leden de meeste belangstelling hebben.
De categorieën naar welke deze cijfers verwijzen, vindt U hier-
onder aangegeven.
Niet alle opgegeven interessen zijn in een aparte categorie on-
dergebracht, dat zou voor de redaktie ondoenlijk zijn geweest.
Daar waar verwantschap verwacht kan worden, zijn bepaalde in-
teressen ondergebracht in één categorie, b.v. dialect is met
folklore en oude gebruiken ondergebracht in één categorie (3).
Andere categorieën zijn gescheiden, hoewel combinatie ervan zo
op het eerste oog voor de hand zou liggen, b.v. boerderij-onder-
zoek, agrarische geschiedenis met veldnamenonderzoek. Deze
laatste categorie is echter apart gehouden, omdat in het onder-
zoek ervan niet zozeer de nadruk ligt op de agrarische aspecten
van de veldnamen, maar op het taalkundig aspect.
Desondanks blijft de indeling in categorieën toch enigszins wil-
lekeurig, omdat hij gebaseerd is op een inventarisatie van de
opgaven van interessen van de eerste leden. De redaktie houdt
zich gaarne aanbevolen voor verdere suggesties hiervoor. Daar
waar geen categorie achter de naam vermeld staat, mag worden
aangenomen, dat de interesse ‘algemeen’ is.
CATEGORIEËN :
1. Boerderij-onderzoek, agrarische geschiedenis.
2. Veldnamenonderzoek.
3. Folklore, dialect, oude gebruiken.
4. Archeologie, geologie.
5. Stamboomonderzoek, familiegeschiedenis.
6. Industriële geschiedenis/archeologie, sociale geschiedenis.
7. Institutionele geschiedenis, politieke geschiedenis.
8. Kerkgeschiedenis, w.o. armenzorg, beheer bezittingen.
9. Rechtsgeschiedenis.
10. Cartografie: Hist, geogr. kaarten, historische geografie.
11. Oude beroepen, oude ambachten.
12. Oude foto’s, ansichten, dia’s, film, geluid.
13. Inventarisatie van bronnen en literatuur.
14. Monumenten: molens, burgerhuizen, gevels en geveltekens.
15. Streekgeschiedenis.
16. Geschiedenis van het onderwijs.
Ledenlijst Historische Kring Eibergen
60. Hr. J.B.M. Baak. Borculoseweg 58 7151 MS Eibergen 1-2-3-5
61. Hr. J.M. Eppink M 55 7273 SZ Haarlo 1-4-5
62. Hr. R. Schaperclaus Kremerstraat 3 7151 ER Eibergen
63. Hr. D. Schaperclaus Hupselseweg 36 7151 EM Eibergen
64. Hr. A.G.Teselink. Borculoseweg 78 7151 MS Eibergen. 1-3-5
65. Hr. A.Hulshof Grotestraat 57 7151 BB Eibergen 3-4
66. Mevr. S.Hulshof-ten Dam Grotestraat 57 7151 BB Eibergen
67. Hr. J.Sonderen Kleislagdijk 2 7165 AA Rietmolen
68. Hr. G.W. Vrieze Beltrumseweg 45 7151 ET Eibergen
69. Hr. D.Klein Hazebroek Doktersbleek 6 7151 ES Eibergen
70. Hr. J.A.Vrieze Jukkertweg 3 7151 HS Eibergen 1-2-3-6-8-10-11-
71. Hr. A.J.Wormgoor Korte Schaddendij^c 2 7152 CH Eibergen 12-14-15
72. Hr. B.Krooshof Warfslatweg 5 7152 CA Eibergen
73. Mevr. A.J.Busink-te Biesebeek Lariksweg 23 7151 XV Eibergen
74. Hr. G.J.Simmelink Vogelenzangstraat 28 7151 WS Eibergen
75. Hr. L.Groen Haaksbergseweg 13 7151 AR Ei bergen
76. Hr. H.J.Ontstein (H) Nieuwstraat 73 7151 ED Eibergen I
77. Mevr.Visser-Tjeenk Willink Mallumsemolenweg 35 7152 AT Eibergen
78. Hr. H.Klein Bruinink Burg. Smitsstraat 35 7151 BP Eibergen I
79. Hr. H. ter Braak Haaksbergseweg 17 7151 AR Eibergen
80. Mevr. M.Somsen Burg. Wilhelmweg L9 7151 AA Eibergen
81. Hr. A.G.Wensink Parallelweg 17 7151 ZZ Eibergen
82. Robin Wensink (J) Parallelweg 17 7151 ZZ Eibergen 4
83. Meianie Wensink (J) Parallelweg 17 7151 ZZ Eibergen 4
84. Hr. B.E.Tragter Deugenweerd 17 7271 XR Borculo
85. Hr. J.H.G.Velthuis Munsterdijk 3 7151 MB Eibergen
86. Hr. H.Blankvoort Kruiskamplaan 8 7152 GB Eibergen
87. Hr. H.Holtmaat Huenderstraat 20 7151 DC Eibergen 3-5-11-12-14-15
88. Hr. Joh.Pelle Borculoseweg 2b 7151 MP Eibergen
89. Hr. J.H.Willemsen J.W.Hagemanstraat 4 7151 AG Eibergen
90. Hr. J.G.Brokaar Grotestraat 54 7151 BD Eibergen
91. Hr. T.Izaks Meidoornstraat 26 7151 ZT Eibergen 12-14-15
92. Hr. P.Frederiks Haaksbergseweg 14 7151 AS Eibergen
93. Hr. A.J.van Santbrink Polbrug 19 7152 AZ Eibergen
94. Hr. H.Markerink J.W.Hagemanstraat 37 7151 AD Eibergen
95. Hr. G.H.Hoitink Kon. Wilhelminastraat 30 7151 CP Eibergen
96. Mevr. G.E.Hoitink-Heijnen (H) Kon. Wilhelminastraat 30 7151 CP Eibergen
97. Hr. W.Timmerman Stokkersweg 8 7151 MK Eibergen
98. Mevr.W.M. Rumathé-ten Beitel Niessinkkamp 40 7152 BJ Eibergen 5
99. Hr, H.A.B, ter Woorst Apedijk 11 7157 BA Rekken 2-15
Ledenlijst Historische Kring Eibergen
100. Hr. F.A. Klein Gunnewiek Rekkenseweg 69 7157 AC Rekken 1-2-3
101. Hr. H.J. te Raa Zuid-Rekkenseweg 9 7157 BL Rekken 1-2-12-15
102. Mevr. R. te Raa-Hamer (H) Zuid-Rekkenseweg 9 7157 BL Rekken
103. Hr. A.G. Nijdeken Rekkenseweg 32a 7157 AE Rekken 3-6-8-11-14-16
104. Mevr. Nijdeken (H) Rekkenseweg 32a 7157 AE Rekken
105. Hr. J.H.J. Aarnink Corn. Trompstraat 90 7482 XG Haaksbergen 1-2-6-11-12
106. Hr G. Ordelman Karel Doormanstraat 2 7151 DN Eibergen 1-2-3-11-12-15
107. Hr. J.A. Stoverink Rekkenseweg 38 7157 AE Rekken 1-3-4-5-8-11-14-15
108. Hr. B.D. Nijenhuis De Lindevoort 38 7157 AL Rekken
109. Hr. R.A.M. Jansen Mr. Nelissenstraat 22 7156 MD Beltrum 2-10-12
110. Hr. B.G.A. Weeink H. ten Catestraat 89 7151 ZH Eibergen 1-2-3-11-12-15-16
111. Hr. G.H.J. Blankenborg Kuipersweg 2 7151 MT Eibergen 1-2-3-5
112. Hr. G.J. ten Harkei Koningsbuit 25 7152 GP Eibergen
113. Hr. A.G.J. Oldenampsen Grotestraat 35 7151 BB Eibergen
114. Hr. Ebeling Kleine Hagen 2 7151 BR Eibergen
115. Hr. H.J. Muntendam Primulastraat 11 7151 GR Eibergen
116. Hr. J.F.W. Egbers Hupselseweg 27 7151 EL Eibergen
117. Hr. A.B.M. Heming Goudvinkstraat 8 7151 TK Eibergen 1-3-5-10-11-12-14-
118. Hr. H.J. Wansink Hemstea 6 7152 BE Eibergen 15-16
119. Hr. F.C.J. Bomer De Blenkenkamp 5 7151 EC Eibergen 3-4-10-11-12-13
120. Mevr. H. te Raa-Graven Klaashofweg 37 7151 DR Eibergen 1-2-3-5-6-12-15
121. Hr. R.P.H, te Bogt Mallumse Molenweg 6 7152 AT Eibergen
122. Mevr. D. Heurneman-Wonnink Brendeke 7 7152 BT Eibergen 11-12
123. Hr. A. Abbink Huenderstraat 27a 7151 DB Eibergen 1-2-11-12
124. Mevr. G.Schuur-Kamps Hemstea 8 7152 BE Eibergen
125. Hr. J. Wennink Hoge Haarweg 4 7152 AP Eibergen 1-2
126. Mevr. T. Stam-Bartelink Kon. Wilhelminastraat 36 7151 CP Eibergen 3-11-12-14
127. Hr. E.J.A. Schepers De Lindevoort 9 7157 AK Rekken 1-2-3
128. Mevr. G. Hesselink-Berendsen Kottenseweg 50 7101 JR Winterswijk
129. Hr. J. Thijsen Bronbeekstraat 15 7151 EG Eibergen
130. Hr. J.B. Berendsen Stuart Milistraat 14 3076 BA Rotterdam
131. Mevr. G. Henkei- Muller Ketterinkbraak 8 7152 JD Eibergen 11-12-14
132. Hr. F.G. Henkei (H) Ketterinkbraak 8 7152 JD Eibergen
133. Hr. J. Feenstra Mallumse Molenweg 15 7152 AT Eibergen
134. Openbare Bibliotheek Winterswijk Spoorstraat 14 7101 GT Winterswijk
135. Hr. G.H. Harbers Mozartstraat 17 7141 CN Groenlo
136. St. Jozefschool Laagte 7 7151 BS Eibergen
137. Hr. J. Boksebeld Lariksweg 17 7151 XV Eibergen
138. Mevr. G.M.J. Boksebeld-
ten Have (H) Lariksweg 17 7151 XV Eibergen
139. Mevr. M.B. Bomers-Cornelese Hagen 13 7151 CA Eibergen
Ledenlijst Historische Kring Eibergen
140. Hr. G.A.G. Olminkhof Needseweg 33 7151 MH Eibergen 2-3
141. Openbare Bibliotheek F.ibergen Grotestraat 58 7151 BD Eibergen
142. Mevr. C.G. Ten Harkel-Kl.Bruinin Kronenburgerstraat 38 7171 GE Borculo
143. Hr. H.W.B. Heutinck Klaashofweg 1 7151 DR Eibergen 11-14
144. Hr. H. Geverinck Ringweg 7 7156 RX Beltrum 1-7-8
145. Hr. Th.G. Groot Severt Frankweg 4 7156 SG Beltrum
146. Mevr. D. Bouwmeesters Hassinkstraat 8 7156 LZ Beltrum 3-11-14-15
147. Hr. J.F. Markerink Rekkense binnenweg 25 7152 AK Eibergen 3-15
148. Hr. R. Buunk Koningsweg 8 7152 CD Eibergen 17
149. Hr. S.J. Kooyman Haaksbergseweg 12 7151 AS Eibergen 1-2-5-10-11-12-14
150. Hr. W. Goorhorst Kerkloolaan 6 7152 BN Eibergen 2-11-12-15
151. Hr. G.A. Holthaus Beltrumseweg 58 7151 EX Eibergen 3-11
152. Mevr.J.Hulshof-te Biesebeek Kerkloolaan 2 7152 BN Eibergen 1-2-12
153. Hr. J.Meulenkamp Kerkloolaan 4 7152 BN Eibergen 1-2-3-11-12-14-15
154. Hr. A.J.G. Kuenen Emausweg 2 7157 CT Eibergen 1-2-3-4-5-11-12-
155. Hr. W. Boevink Rode Slatweg 4 7157 CL Rekken 10 14-15
156. Hr. G. Kerkdijk De Blenkenkamp 3 7151 EC Eibergen
157. Hr. G. Pelle Meidoornstraat 5 7151 ZW Eibergen
158. Mevr.J.B.Pene-Simmelink(H) Meidoornstraat 5 7151 ZW Eibergen
159. Hr. J. Tragter Bronkhorstkamp 1 7151 DH Eibergen
160. Hr. H.J.A. Sirmelink Waakgaardenstraat 2 7151 TV Eibergen
161. Hr. W.A. Steinkamp Groenloseweg 30 7151 HW Eibergen
162. Mevr. H.J.M. Breukers Bronbeekstraat 6 7151 EJ Eibergen
153. Hr. B. Blankvoort De Mors 7 7151 MX Eibergen
164. Hr. E. Meester Paalhaarstraat 8 7151 VB Eibergen
165. Hr. H.J.A.M. Dute SI ieperstraat 2d 7156 ML Beltrum 1-3-11-12-14
166. Hr. H. Rexwinkel Bonenkamp 28 7157 AM Rekken
167. Hr. H. Clerx (H) Hölterweg 29 7157 AG Rekken
168. Mevr. R.Clerx-Hilberink Hölterweg 29 7157 AG Rekken 1-2-3-5-13-14-15
169. Hr. P. v.d. Giessen Korenbloemstraat 25 7151 GD Eibergen
170. Hr. P.M. Pierik Grotestraat 88 7151 BE Eibergen
171. Hr. F. Engelbarts Wenneker 58 7152 HD Eibergen 3-4
172. Mevr. Weenink-Timmermans Bronbeekstraat 20 7151 ET Eibergen
173. Hr. H.W.G. Grijsen Grovestins 1 7608 HK Almelo 1-5
174. Hr. H.G. Wagenvoort Molenkamp 60 7121 WG Aal ten 2-11-12
175. Bibliotheek Arnhem afd:GB Postbus 1168 6801 ML Arnhem
176. Hr. M.H. Meijer Parallelweg 1 7151 ZZ Eibergen
177. Hr. B. Scholte van Mast Rekkenseweg 65 7157 AC Rekken 1-5-8-11
178. Hr. J.H. Berenschot Hr. 33-3 7119 XX Corle(Gem.W Wijk) 12
179. Hr. A. Geesink Diekerweg 3 7157 BC Rekken